MGNREGA / ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ଆଇନ
Mahatma Gandhi National Rural Employment Guarantee Act (MGNREGA) ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ଆକ୍ଟ 2005 (କିମ୍ବା, NREGA ନଂ 42, ପରେ “ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ଆକ୍ଟ”, MGNREGA) ଭାବରେ ନାମିତ ହୋଇଛି, ଏହା ହେଉଛି ଏକ ଭାରତୀୟ ଶ୍ରମ ଆଇନ ଏବଂ ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ପଦକ୍ଷେପ ଯାହା ‘କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାର ଅଧିକାର’ ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି | ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରକୁ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଅତି କମରେ 100 ଦିନ ମଜୁରୀ ରୋଜଗାର ଯୋଗାଇ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଜୀବିକା ସୁରକ୍ଷା ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି । ଯାହାର ବୟସ୍କ ସଦସ୍ୟମାନେ ଅଣକୁଶଳୀ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ସ୍ଵଇଚ୍ଛା ରହିଥାଏ ।
“ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଅତି କମରେ 100 ଦିନର ସୁନିଶ୍ଚିତ ମଜୁରୀ ରୋଜଗାର ଯୋଗାଇ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ଜୀବିକା ସୁରକ୍ଷା ବୃଦ୍ଧି କରିବା, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ବୟସ୍କ ସଦସ୍ୟମାନେ ଅନକୌଶଳ ସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ” ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ MGNREGA ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଯୋଜନାର ଅନ୍ୟ ଏକ ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଉଛି ସ୍ଥାୟୀ ସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି କରିବା (ଯେପରିକି ରାସ୍ତା, କେନାଲ, ପୋଖରୀ, ଏବଂ କୂଅ) | ଆବେଦନକାରୀଙ୍କ ବାସସ୍ଥାନର 5km କିଲୋମିଟର ମଧ୍ୟରେ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ ଏବଂ ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରୀ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ। ଆବେଦନ କରିବାର 15 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ଯଦି କାର୍ଯ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇନଥାଏ, ଆବେଦନକାରୀମାନେ ଏକ ବେକାରୀ ଭତ୍ତା ପାଇବାକୁ ହକଦାର | ତେଣୁ, ଏହି ଯୋଜନା ଅଧୀନରେ ରୋଜଗାର ଏକ ଆଇନଗତ ଅଧିକାର |
MGNREGA ମୁଖ୍ୟତ ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତ (ଜିପି) ଦ୍ୱାରା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ | କଣ୍ଟ୍ରାକ୍ଟରଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ନିଷେଧ | ଜଳ ଅମଳ, ମରୁଡ଼ି ପରିସ୍ଥିତି ଏବଂ ବନ୍ୟା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ପାଇଁ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପରି ଶ୍ରମ-ଅଧିକ କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡିକ ଗୁରୁତ୍ଵ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି ଯୋଜନା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଆର୍ଥିକ ଅନୁଦାନ ପ୍ରାପ୍ତ ଯାହାକି ଅଣକୁଶଳୀ ଶ୍ରମର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମୂଲ୍ୟ ଏବଂ ଏହି ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ସାମଗ୍ରୀର ମୂଲ୍ୟର 75% ବହନ କରେ। CEGC (କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ନିଯୁକ୍ତି ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ପରିଷଦ) ଏବଂ SEGC (ରାଜ୍ୟ ନିଯୁକ୍ତି ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ପରିଷଦ) ଦ୍ଵାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ବାର୍ଷିକ ରିପୋର୍ଟ ମାଧ୍ୟମରେ ଏହି ଅଧିନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ କରାଯାଇଥିବା କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଅଡିଟ୍ କରନ୍ତି। ଏହି ରିପୋର୍ଟଗୁଡିକ ବର୍ତ୍ତମାନର ସରକାର ବିଧାନସଭାରେ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ପଡିଥାଏ ।
ସର୍ବସାଧାରଣ କାର୍ଯ୍ୟ ପରିଚାଳନା ଉପରେ ଗ୍ରାମ ପଞ୍ଚାୟତକୁ ଯଥେଷ୍ଟ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରି ଏହା ପଞ୍ଚାୟତ ରାଜ ଅନୁଷ୍ଠାନକୁ ଦୃଢ କରିଥାଏ | ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀ ଏବଂ ଜିଲ୍ଲା ପଞ୍ଚାୟତ ଦ୍ଵାରା ଦିଆଯାଇଥିବା ପରାମର୍ଶକୁ ଅନୁମୋଦନ କିମ୍ବା ଅଗ୍ରାହ୍ୟ କରିବାର ଗ୍ରାମ ସଭାଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଵାଧୀନତା ରହିଛି।
MGNREGA ପାଇଁ କେଉଁମାନେ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ?
ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ରହୁଥିବା ବେରୋଜଗାରି ବା ଅନକୌଶଳୀ ମାନେ ଏହି ଯୋଜନା ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟନ୍ତି ।
MGNREGA ପାଇଁ ଆବେଦନ କିପରି କରିବା ?
ଜଣେ ଆଶାକର୍ମୀ ନିଜ ନିଜ ବ୍ଲକରେ ଏହା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ | ସେମାନେ କେବଳ ଆଧାର କାର୍ଡ ଏବଂ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟ ବିବରଣୀ ଆବଶ୍ୟକ କରନ୍ତି ଯେଉଁଥିରେ ସେମାନେ ଏକ ଚାକିରୀ କାର୍ଡ ପାଇବେ ଏବଂ ବର୍ତ୍ତମାନ ସେମାନେ MGNAREGA ଅଧୀନରେ ଚାକିରି ପାଇପାରିବେ |
କିଛି ଜାଣିବା କଥା (FAQs) :
ଊ. ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀ ଜାତୀୟ ଗ୍ରାମୀଣ ନିଯୁକ୍ତି ନିଶ୍ଚିନ୍ତ ଆଇନ ହେଉଛି ଏକ ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ପଦକ୍ଷେପ ଯାହା ଭାରତର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳ ପରିବାରକୁ ନିଶ୍ଚିତ ରୋଜଗାର ଏବଂ ଜୀବିକା ସୁରକ୍ଷା ଯୋଗାଇଦେବାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି।
ଊ. ଏହି ଯୋଜନା ଅଗଷ୍ଟ 25, 2005 ରେ ଲାଗୁ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଫେବୃଆରୀ 2, 2006 ରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା।
ଊ. ଏହି ଯୋଜନାର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି ପ୍ରତ୍ୟେକ ପରିବାରକୁ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଅତି କମରେ 100 ଦିନ ମଜୁରୀ ରୋଜଗାରର ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି ଦେଇ ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଲୋକଙ୍କ ଜୀବିକା ସୁରକ୍ଷା ବଢାଇବା, ଯାହାର ବୟସ୍କ ସଦସ୍ୟମାନେ ଅଣକୁଶଳୀ ମାନୁଆଲ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ଅଟନ୍ତି |
ଊ. MGNREGA ଅଧୀନରେ ପଞ୍ଜୀକୃତ ପରିବାର ମାନୁଆଲ କାମ ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ ଏବଂ ଆବେଦନ କରିବାର 15 ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ସରକାର ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ଅଟନ୍ତି | କାର୍ଯ୍ୟଟି ସଡକ, ପୋଖରୀ ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଭିତ୍ତିଭୂମି ପ୍ରକଳ୍ପ ପରି ସ୍ଥାୟୀ ସମ୍ପତ୍ତି ସୃଷ୍ଟି ସହିତ ଜଡିତ ହେବା ଉଚିତ୍ |
ଊ. ଏକ ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାରର ସମସ୍ତ ବୟସ୍କ ସଦସ୍ୟ ଯେଉଁମାନେ ଅଣକୁଶଳୀ ମାନୁଆଲ କାମ କରିବାକୁ ଇଚ୍ଛୁକ, ସେମାନେ MGNREGA ଅଧୀନରେ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଯୋଗ୍ୟ ଅଟନ୍ତି |
ଊ. ଏହି କର୍ମଚାରୀଙ୍କ ବେତନ ହାର ନିୟମିତ ବ୍ୟବଧାନରେ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ସ୍ଥିର ଏବଂ ସଂଶୋଧିତ ହୋଇଛି। ମଜୁରୀ ଆଇନର ଅନୁସୂଚୀ ଅନୁଯାୟୀ ପ୍ରଦାନ କରାଯିବା ଉଚିତ ଏବଂ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ସର୍ବନିମ୍ନ ମଜୁରୀଠାରୁ କମ୍ ହେବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ |
ଊ. ହଁ, ଲିଙ୍ଗଗତ ସମାନତାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ ଏବଂ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କ ଅତିକମରେ ଏକ ତୃତୀୟାଂଶ ମହିଳା ବୋଲି ନିଶ୍ଚିତ କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଏ | ବେତନ ପ୍ରଦାନରେ ଲିଙ୍ଗ ଭିତ୍ତିକ ଭେଦଭାବକୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ନିୟମ ନିଷେଧ କରିଛି ।
ଊ. କେନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ରାଜ୍ୟ ସରକାରୀ ପାଣ୍ଠିର ମିଶ୍ରଣ ମାଧ୍ୟମରେ ପାଣ୍ଠି ଯୋଗାଏ | ବେତନ ଏବଂ ସାମଗ୍ରୀର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଖର୍ଚ୍ଚ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ବହନ କରୁଥିବାବେଳେ ପ୍ରଶାସନିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ଏବଂ ବେକାରୀ ଭତ୍ତା ମୂଲ୍ୟ ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଦାୟୀ ।
ଊ. ସାମାଜିକ ଅଡିଟ୍ ପାଇଁ ଯୋଜନାର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି, ଯାହାକି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମନିଟରିଂ ଏବଂ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କନରେ ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଅଂଶଗ୍ରହଣକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥାଏ | ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପର କାର୍ଯ୍ୟାନ୍ୱୟନରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ |
ଊ. ରୋଜଗାର ଯୋଗାଇବା ଏବଂ ଗ୍ରାମୀଣ ପରିବାରର ଜୀବିକା ନିର୍ବାହରେ ସଫଳ ହୋଇଛି | ଏହା ମୂଲ୍ୟବାନ ଗ୍ରାମୀଣ ଭିତ୍ତିଭୂମି ସୃଷ୍ଟି କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଛି ଏବଂ ସମାଜର ସବୁଠାରୁ ଅସୁରକ୍ଷିତ ବର୍ଗଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସାମାଜିକ ସୁରକ୍ଷା ଜାଲ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଛି | ତଥାପି, ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଯେପରିକି ବେତନ ଦେୟରେ ବିଳମ୍ବ ଏବଂ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କାର୍ଯ୍ୟକାରିତା ଅବିରତ ରହିଥାଏ ଏବଂ ନିରନ୍ତର ଧ୍ୟାନ ଆବଶ୍ୟକ କରେ |
